Waardecreatie (en -vernietiging) in de recycling sector

De recycling sector is een sector waar veel gebeurt, mede gedreven door de Europese Green Deal en de toenemende ambitie van economieën om circulair te worden. Het verminderen van de uitstoot van CO² en het verminderen van druk op kostbare natuurlijke grondstoffen zoals olie, gas en water brengen zowel kansen als risico’s met zich mee voor recyclingbedrijven. Daarnaast is er ook nog ruimte binnen de bestaande business modellen voor efficiëntie. In dit artikel verkennen we waardecreatie (en waardevernietiging) vanuit verschillende oogpunten:

1. Waardecreatie in bestaande business modellen
2. Waardecreatie in nieuwe business modellen
3. Waardecreatie door groeien: autonoom groeien of door overnames

1. Waardecreatie bestaande business modellen recycling

Het verzekeren van de inbound materialen

Het waarborgen van een gelijkmatige toevoer van afval en afvoer van gerecycled materiaal is belangrijk voor recyclingbedrijven. Uiteindelijk gaat het erom dat de maximale capaciteit van de machines wordt benut middels een constante afvaltoevoer. Een gelijkmatige toevoer leidt tot een hogere bezettingsgraad van deze machines welke resulteert in meer tonnages gerecycled materiaal en dus een hogere omzet. In de praktijk vindt dit plaats door langjarige contracten met verschillende partijen zoals gemeenten en bedrijven. Hierbij zijn een aantal zaken belangrijk:

• Het aantal verschillende contractpartijen. Een te sterke afhankelijkheid van één of meerdere leveranciers maakt het bedrijf kwetsbaar.
• De vervaldata van de contracten. Meerdere contracten die aflopen in een korte tijdsperiode levert onzekerheid op heeft impact op de continuïteit van het bedrijf.
• De kwaliteit van het contractmanagement. In veel gevallen is sprake van aanbestedingen. Het bedrijf dient hier goed op te zijn ingericht, zodat aanbestedingen rendabel gewonnen worden.
• Het op de hoogte zijn van het beleid van de contractpartijen. Zo kan het beleid van een gemeente zodanig wijzigen gedurende de contractperiode dat dit een sterke impact heeft op de omvang of inhoud van de verlenging. Zo streven gemeenten bijvoorbeeld van tijd tot tijd naar minder contractpartijen.

Voor veel van de genoemde aspecten is schaalgrootte de oplossing. Bij kleinere spelers is een sterke afhankelijkheid van enkele grote spelers niet op te lossen. Uitzondering hierop zijn gespecialiseerde recyclingbedrijven, waarbij dit risico lager is.

Verhogen van de kwaliteit van de in- en outbound grondstoffen

Daarnaast is de kwaliteit van de toevoer van afval en de afvoer van gerecycled materiaal van groot belang. Het is essentieel dat afval al correct gescheiden is voordat het de verwerkingsfase ingaat. Bijvoorbeeld, bij de verwerking van GFT-afval kan een deel worden omgezet in biogas en een ander deel in compost. Het rendement van biogasproductie kan variëren, afhankelijk van het suikergehalte in het opgehaalde GFT-afval. Het scheiden van deze componenten verbetert de kwaliteit van het uitgaande product.

Ditzelfde geldt voor de scheiding van plastic, naast het scheiden op plasticsoort en kleur is plasticafval veelal verontreinigd. Het verwijderen van de verontreiniging, zodat alleen zuiver plastic overblijft, leidt tot een hoger rendement op het gerecycled materiaal. Kortom, hoe beter de kwaliteit van het gerecycleerde materiaal, hoe hoger de verkoopprijs en daarmee de omzet. Leren wat andere recyclingbedrijven doen, zie: Consolidatieslag in de Recycling Branche.

Beheersing van de inzamelingskosten

Het beheersen van transportkosten is cruciaal voor recyclingbedrijven. Het minimaliseren van het aantal kilometers en de transportbewegingen is niet alleen goed voor het milieu, maar heeft directe invloed op de winstmarges. Efficiënte logistiek met minimale verplaatsingen is de sleutel tot succes. Zo wordt bij het inzamelen van afval veelal de hoeveelheid lucht in het afval geminimaliseerd door het persen of versnipperen van afval, waardoor het aantal tonnages aan afval maximaliseert. En de verwerking van het afval dient zo dicht mogelijk bij de inzamelingslocatie plaats te vinden.

2. Kansen door “nieuwe” business modellen

In de recyclingsector ontstaan nieuwe verdienmodellen en groeikansen door overheidsmaatregelen. Het tijdig anticiperen op nieuwe trends kan waarde toevoegen aan de onderneming. Hieronder staan enkele voorbeelden omschreven:

GFT verwerking voor de productie van biogas

De Nederlandse overheid streeft ernaar om de gaswinning in Groningen te verminderen, echter blijft er voorlopig nog behoefte aan gas. Hierdoor ontstaat er een markt voor groen geproduceerd gas, waarbij de overheid zich tot doel heeft gesteld om tegen 2030 2 miljard m3 groengas te produceren[1]. Ter vergelijking, in 2022 werd 221 miljoen m3 groen gas geproduceerd[2].

Chemische recycling en plastic recyclaat als vervanger voor virgin plastics

Gezien de milieuvervuiling door plastic, zet de overheid in op het verminderen van het gebruik hiervan. Met de richtlijn: “Single Used Plastics” wordt productie van plastic voor eenmalig gebruikt terug gedrongen. Het belangrijkste doel van de SUP-richtlijn is het verminderen van de milieu-impact van wegwerpplastics (zoals ballonnen, maaltijdverpakkingen, drankverpakkingen, rietjes, en bestek). De richtlijn omvat een pakket aan maatregelen om het aandeel van wegwerpplastic in het zwerfafval en in zee (plastic soep) te verminderen. De maatregelen zijn gericht op plastic producten/verpakkingen die het meest worden gevonden op Europese stranden[3]. Zo moet in 2025 25% van de PET-flessen uit gerecycled materiaal bestaan en vanaf 2030 30%[4].

De moeilijkheid bij plastic recycling zit echter in het volgende: mechanisch recyclen zorgt voor lagere kwaliteit plastic output (downcyclen). Chemisch recyclen breekt plastic af naar de oorspronkelijke bouwstenen (polymeren, monomeren of atomen) en kan dus op basis van kwaliteit concurreren met virgin plastic. Dit proces verbruikt echter veel energie en is op grote schaal nog niet rendabel. Beide soorten plastic leggen het momenteel dus nog af tegen virgin plastics, maar hier liggen zeker kansen. Zeker op het moment dat de nadelen zijn verholpen door verdere innovatie van de methodes.

Duurzaam textiel

“Minstens 75%, van de in de handel gebrachte hoeveelheid textiel in 2029, moet worden gerecycled en/of voorbereid voor hergebruik”[5]. Dit is onderdeel van de regels met betrekking tot Uitgebreide Producenten Verantwoordelijkheid (UPV). Dit heeft op zijn beurt impact op de recycling sector welke leverancier is van gerecycled textiel. De overheidsgedreven groeiende vraag naar deze grondstof is een kans voor recycling bedrijven. De overheid voert de maatregel stapsgewijs in, dat wil zeggen dat er steeds meer gerecycled materiaal moet worden gebruikt in de kleding, om tot het doel van 2030 te komen.

Afvalverbranding

De hierboven genoemde groeikansen zijn allemaal gerelateerd aan betrekkelijk “nieuwe” markten. Tegenover deze voorbeelden van “nieuwe” markten kunnen we ook een voorbeeld noemen van een bestaande markt die mogelijk onder druk komt te staan. Dit is de markt voor afvalenergiecentrales (AEC), welke mogelijk tegenwind krijgt door een verdere afname van restafval. Overheidsingrijpen op andere gebieden (plastic, textiel etc.) zorgt in de toekomst namelijk voor steeds minder restafval, hetgeen AEC’s verwerken. Als er te weinig restafval is om te verbranden dan ontstaat er overcapaciteit bij de AEC’s. Wat de rentabiliteit van AEC’s onder druk zet.

Daarnaast worden AEC’s gedeeltelijk gesteund door SDE subsidies (Stimulering Duurzame Energietransitie en Klimaattransitie), ter afdekking van het neerwaartse prijsrisico bij lage elektriciteitsprijzen. De afhankelijkheid van de overheid ter ondersteuning van een business model is een risico. Het kan namelijk voorkomen dat het bestaande of een toekomstig kabinet de spelregels aanpast. Dit raakt de AEC’s echter pas als de energieprijzen onder het SDE niveau uitkomen.

Voorgenoemd risico heeft betrekking op de lange termijn en het is onzeker of het risico materialiseert. Verbranden van afval heeft namelijk nog steeds de voorkeur boven het storten van afval wat in sommige andere landen nog de norm is. Verbranden van afval heeft een lagere CO₂ uitstoot dan afval storten. Zodra andere landen stoppen met afvalstorten kunnen zij kiezen om het afval te exporteren naar landen waar het verbrand wordt of een eigen AEC bouwen. Zodoende kunnen andere landen bij Nederland uitkomen voor het verbranden van het restafval. De reden waarom een ander land kiest voor het exporteren van afval in plaats van het investeren in een nieuwe AEC kan liggen aan de bestaande energiemix van het land. Zie hieronder in het kader een voorbeeld van een land dat afval exporteert om deze reden.

Ook innovatie op het gebied van CO₂ afvang door de AEC’s kan het eerder genoemd risico mitigeren. Dit zorgt voor een lagere uitstoot van AEC’s en een beter alternatief voor andere energie bronnen. Het is dus mogelijk dat AEC’s nog lang of wellicht altijd nodig blijven binnen de recycling keten. AEC is helaas niet voor alle landen rendabel, een voorbeeld hiervan is IJsland:

3. Groeien in recycling: autonoom of door overnames?

Buiten autonoom groeien of efficiëntie behalen zoals in voorgaande paragrafen weergegeven, kan een onderneming ook waarde creëren door overnames. Hierna gaan we hier verder op in.

Waardevernietiging door autonome groei via marktverovering

Groeien door het veroveren van marktaandeel op concurrenten leidt vaak tot een prijzenslag, zeker als de subsector beperkte mogelijkheden biedt om onderscheidend te zijn. De onderneming staat in een dergelijke prijs gedreven volwassen markt voor een dilemma: of de prijzen verlagen in lijn met concurrentie of marktaandeel verliezen.

Als een bedrijf zich bevindt in een verzadigde markt kan het in sommige gevallen meer waarde creëren door in te zetten op nieuwe markten waar de “taart” voor alle marktparticipanten groeit, ten opzichte van het veroveren van een groter deel van de “taart” in een verzadigde markt. Voorbeelden van “nieuwe” markten zijn eerder in het artikel benoemd zoals: groen gas, textielrecycling en kunststofrecycling.

Een andere manier van waardecreatie binnen een volwassen markt zijn overnames.

Waardecreatie door overnames

Groeien door overnames kan een goede strategie zijn om waarde te creëren binnen de recycling sector. Bij een overname snijdt het mes namelijk aan twee kanten. Enerzijds door schaalvoordelen, waarbij de vaste kosten verdeeld worden over een grotere omzet basis. Anderzijds zorgt het voor een verlaging van de concurrentie in een geconsolideerde markt. Dit laatste zorgt voor margebehoud of zelfs toename van de marge.

De voordelen te behalen door de kopende partij zoals hiervoor benoemd, zijn belangrijk voor de prijs die een strategische partij bereid is om te betalen. Dit komt tot uiting in een eventuele strategische premie in de aan- / verkoopprijs bij een strategische koper.

Overnamespecialist met kennis van de recycling sector

Groei door overnames voegt echter alleen waarde toe op het moment dat er een goede prijs betaald wordt. Ook aan de verkopende kant wilt u uiteraard een goede prijs voor uw bedrijf. Bij Aeternus kunnen wij u begeleiden bij dit proces, zowel aan de verkoopzijde als aan de aankoopzijde. Met onze gedegen analyse en begrip van de sector bepalen wij nauwkeurig de waarde van uw bedrijf. Daarna begeleiden wij u in het gehele aan- of verkooptraject.

Daarnaast kunnen wij u ook helpen via een van onze andere corporate finance diensten, zoals een separate waardering, ophalen van kapitaal of medewerkersparticipatie. Mocht u geïnteresseerd zijn in één van onze diensten neem dan gerust contact met mij of één van mijn collega’s op.